Τρόποι για να ξεπεράσουμε πέντε σημαντικά εμπόδια που δυσκολεύουν την πρακτική μας εξάσκηση στο διαλογισμό ενσυνειδητότητας
Τελευταία, συναντάμε πολλά άρθρα και αναφορές που μιλούν για την ενσυνειδητότητα (mindfulness), για την θετική επιρροή που έχει σε διάφορους τομείς της ζωής μας και για την εξαιρετική επιστημονική έρευνα για τα οφέλη της που συνεχίζουν να έρχεται στο φως. Παρόλα αυτά, δεν μιλούν πολύ για την εξάσκηση της ανάπτυξής της και πιο συγκεκριμένα, για την πρακτική του διαλογισμού ενσυνειδητότητας. Αυτό είναι πιθανό να συμβαίνει γιατί η εξάσκηση, τουλάχιστον στην αρχή, έχει αρκετές δυσκολίες να την ακολουθήσουμε και να την καθιερώσουμε. Ένα πράγμα που έχω μάθει όμως είναι ότι, εάν επιθυμείς να παραμείνεις σε μία πρακτική, πρέπει να κοιτάξεις κατάματα τα πράγματα που σε εμποδίζουν και να τους επιτρέψεις να γίνουν οι καλύτεροι δάσκαλοι σου.
Παρακάτω λοιπόν, αναφέρω πέντε βασικά εμπόδια που δυσκολεύουν τους ανθρώπους στην πρακτική τους εδώ και χιλιάδες χρόνια και “αντίδοτα” που μπορεί να βοηθήσουν να ξεπεραστούν.
1. Αμφιβολία: Η αβεβαιότητα για το εάν θα “δουλέψει ή όχι”, συχνά βασανίζει πολλούς, ειδικά στην αρχή της εξάσκησής τους. Η σκέψη είναι ότι “αυτό μπορεί να δουλεύει για άλλους, αλλά δεν θα δουλέψει για εμένα”. Σε κάποιες περιπτώσεις, η αμφιβολία είναι χρήσιμη, καθώς μας ωθεί να εξετάζουμε πιο προσεκτικά τα πράγματα πριν τα επιλέξουμε. Παρόλα αυτά, η αβάσιμη αμφιβολία, απλώς μας απομακρύνει από την εμπειρία μας, πριν καν προλάβει να μας διδάξει οτιδήποτε.
Αντίδοτο: Να θυμάστε ότι οι σκέψεις...είναι απλώς σκέψεις και δεν αποτελούν γεγονότα (ακόμα και αυτές που ισχυρίζονται ότι είναι). Όταν διακρίνουμε ότι η αμφιβολία ξεκινά να διαμορφώνεται σαν σκέψη, απλά την αναγνωρίζουμε, ίσως ακόμα διακρίνουμε και τον φόβο που συχνά την συνοδεύει και στην συνέχεια, με κατανόηση και καλοσύνη, επιστρέφουμε την προσοχή στην πρακτική μας.
2. Νευρικότητα: Ας το παραδεχτούμε. Είναι πολύ δύσκολο να παραμείνει κάποιος ακίνητος για ένα χρονικό διάστημα, όταν το μυαλό είναι τόσο απασχολημένο. Από μικρή ηλικία, έχουμε μάθει να “κάνουμε κάτι” και μετά, να κάνουμε κάτι άλλο ή κάτι ακόμα. Το μυαλό λοιπόν είναι πολύ πιθανό να “επαναστατήσει” (προσωρινά) όταν αρχίσει να εκπαιδεύεται στο απλά να “είναι”. Μπορεί να το πιάσετε να σκέφτεται ένα εκατομμύριο λίστες με πράγματα που έχετε να κάνετε και να μετράει τα λεπτά μέχρι να τελειώσει η άσκηση. Όλα αυτά, από τη μεριά του μυαλού, είναι απολύτως φυσιολογικά.
Αντίδοτο: Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι η ανησυχία και η βαρεμάρα, αποτελούν συναισθήματα σαν όλα τα άλλα. Εάν εξετάσετε βαθιά την ανησυχία ή την βαρεμάρα, από κάτω είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσετε μία μορφή άγχους ή φόβου. Παρόλα αυτά, δεν χρειάζεται να τα εξερευνήσετε τόσο διεξοδικά για να μειώσετε το αντίκτυπο που έχουν πάνω σας. Ακόμα και όταν απλά τα ονοματίζετε και τα αναγνωρίζετε, μειώνετε αρκετά το αντίκτυπό τους. Μπορείτε ακόμη να υιοθετήσετε έναν τρόπο σκέψης "αρχαρίου" και να προσεγγίσετε με περιέργεια την αίσθηση της ανησυχίαςσας. Με αυτόν τον τρόπο, θα επιστρέψετε πάλι στην θέση του "οδηγού": στην παρατήρηση της άμεσης εμπειρία μας στο παρόν.
3. Εκνευρισμός: Ο εκνευρισμός προέρχεται από πολλούς λόγους. Ίσως αισθανόμαστε ότι δεν κάνουμε την άσκηση με τον “σωστό τρόπο” ή υπάρχει ένας ενοχλητικός ήχος, ή είναι επακόλουθο συναίσθημα που δημιουργείται επειδή αισθανόμαστε ανήσυχοι. Με άλλα λόγια, είμαστε εκνευρισμένοι επειδή δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε ή να ησυχάσουμε κατά τη διάρκεια του διαλογισμού.
Αντίδοτο: Παρόλο που η παρόρμηση μας προτρέπει να αντισταθούμε στον εκνευρισμό, να θυμόμαστε το γνωμικό που λέει σε “ό,τι αντιστεκόμαστε, επιμένει.” Η προσέγγιση σε αυτή την περίπτωση, είναι να συμπεριλάβουμε το συγκεκριμένο συναίσθημα στην ενσυνείδητη εμπειρία μας την παρούσα στιγμή. Όπως αναφέρουμε συχνά στην πρακτική της ενσυνειδητότητας “είναι ότι είναι, για όσο είναι.” Δική μας μέριμνα είναι να αναγνωρίσουμε τον εκνευρισμό, να του επιτρέψουμε να υπάρχει και είτε να τον εξερευνήσουμε πιο βαθιά, είτε να τον παρατηρήσουμε καθώς έρχεται και καθώς φύγει στον χρόνο του.
4. Υπνηλία: Καθώς αποτελούμε μέρος μιας γενιάς που πάσχει από έλλειψη ύπνου, είναι εύκολο να αισθανθούμε κάποια υπνηλία όταν κάνουμε “διάλειμμα” από τα πολυάσχολα μυαλά μας. Και το σώμα, κάνει εκείνο που γνωρίζει από την φύση του, να ξεκουράζεται. Επίσης, μπορεί να αισθανθούμε ότι νυστάζουμε, όταν έρθει στον νου μια σκέψη έντονα συναισθηματικά φορτισμένη. Είναι καλό να είμαστε περίεργοι και να αναρωτηθούμε εάν η κούραση που νιώθουμε μας υποδεικνύει ότι χρειαζόμαστε περισσότερη ξεκούραση ή αποτελεί ένα συναίσθημα που βρίσκει ελεύθερο “πεδίο” για να εκφραστεί.
Αντίδοτο: Εάν κάποιες φορές σας παίρνει ο ύπνος κατά την διάρκεια του διαλογισμού, θεωρείστε ότι προφανώς έχετε ανάγκη από περισσότερη σωματική ξεκούραση. Παρ’ όλα αυτά, εάν αυτό συμβαίνει κάθε φορά, προσπαθήστε να έχετε μία πιο ανορθωμένη στάση, σταθείτε όρθιοι, έχετε τα μάτια σας πιο ανοιχτά ή ακόμα, ρίξετε λίγο νερό στο πρόσωπό σας πριν ξεκινήσετε.
5. Επιθυμία: Θα παρατηρήσετε ότι όταν εξασκείστε, το μυαλό σας ίσως να θελήσει να βρεθείτε κάπου αλλού από εκεί που είστε. Είναι πολύ πιθανό να κάνει και μια πιο αθώα σκέψη όπως το να θελήσει να φάτε κάτι, οπότε να ξεκινήσει να επεξεργάζεται τις διάφορες επιλογές που έχετε. Ακόμα ο νους, μπορεί να θελήσει άλλες (καταλληλότερες) συνθήκες κάτω από τις οποίες να ασκηθείτε (οι οποίες συνήθως δεν υπάρχουν) και με αυτόν τον τρόπο, να “μποϊκοτάρει” την εξάσκησή σας, πριν ακόμα καν ξεκινήσετε. Αυτή η στάση του μυαλού μπορεί να μας εμποδίσει από το να εξασκηθούμε ή να μας δημιουργήσει ένα συναίσθημα έντονης επιθυμίας που οδηγεί σε ανησυχία και εκνευρισμό.
Αντίδοτο: Εάν παρατηρήσετε ότι το μυαλό σας βρίσκεται σε αυτήν την διάθεση πριν ξεκινήσετε την πρακτική, μια λύση είναι να εστιάσετε στο τι μπορείτε να κάνετε και όχι στο δεν είναι έτσι όπως θα θέλατε να είναι. Επίσης, εάν κατά την διάρκεια της πρακτικής ο νους αρχίσει να ασχολείται και να επιθυμεί να κάνατε κάτι άλλο (συνήθως πιο σημαντικό) ή να βρισκόσασταν κάπου αλλού (συνήθως πιο ευχάριστα), προσπαθήστε να είστε επιεικείς με τον εαυτό σας. Απλά παρατηρείστε τις σκέψεις σας που ξεφεύγουν και να επαναφέρετε με ηρεμία και καλοσύνη την προσοχή σας πίσω στην πρακτική.
Η πρακτική του διαλογισμού ενσυνειδητότητας μπορεί να φαίνεται απλή, αλλά η εξάσκηση, δεν είναι πάντα τόσο εύκολη. Πρέπει να διαχειριστούμε με επιδεξιότητα το νου μας ο οποίος συχνά δημιουργεί όλα τα παραπάνω εμπόδια. Μην ξεχνάτε όμως ότι από αυτή την διαδικασία τελικά ωφελείστε, ακόμα και όταν απλά παρατηρείτε το πότε εμφανίζονται αυτά τα εμπόδια και προσπαθήστε, όσο καλύτερα μπορείτε, να εφαρμόζετε τις λύσεις που αναφέραμε.
Τέλος, να είστε επιεικείς και να συγχωρείτε τον εαυτό σας καθώς προχωράτε και να θυμάστε ότι πάντα μπορείτε να ξεκινάτε ξανά…και ξανά…και ξανά. Γιατί το παρόν, είναι κάθε στιγμή!
------------------------------------------------------
Μετάφραση/Προσαρμογή: Αγγελική Μαυροειδή
Πρωτότυπος Τίτλος Άρθρου: “Overcome These Five Obstacles to Your Mindfulness Meditation Practice”, Elisha Goldstein, Ph.D.