Πώς μπορούμε να ενδυναμώσουμε την ενσυνειδητότητα;
Ως άνθρωποι, έμφυτα όλοι έχουμε τις δεξιότητες της ενσυνειδητότητας. Στην πορεία όμως της εξελικτικής μας πορείας ως είδος και της σημερινής τεχνολογίας, οι δεξιότητες αυτές έχουν ατονήσει και συχνότερα “χανόμαστε” στις ιστορίες του νου και ζούμε στον “αυτόματο πιλότο”. Για να ενδυναμώσουμε και εξασκήσουμε τις δεξιότητες αυτές, όπως για να έχουμε καλή φυσική κατάσταση εξασκούμαστε σε διάφορα αθλήματα, αντίστοιχα για να έχουμε καλή πνευματική και ψυχική υγεία εξασκούμε τον “μυ” της ενσυνειδητότητας. Υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις στην εξάσκηση:
Η πρώτη προσέγγιση είναι η λεγόμενη τυπική πρακτική, η οποία συνήθως αναφέρεται και ως διαλογισμός (mindful awareness practices). Η τυπική πρακτική γίνεται συνήθως σε καθιστή θέση αλλά υπάρχουν και ασκήσεις που μπορούμε να τις κάνουμε ξαπλωτοί, όρθιοι ή και εν κινήσει. Η εξάσκηση χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: εξάσκηση ηρεμίας και συγκέντρωσης (calm & focus) και εξάσκηση ανοιχτής συνειδητότητας (open awareness).
Η δεύτερη προσέγγιση είναι η λεγόμενη άτυπη πρακτική και δυνητικά μπορεί να είναι όλες οι καθημερινές μας δραστηριότητες. Οτιδήποτε κάνουμε με πλήρη συνειδητότητα μπορεί να λεχθεί ότι είναι ενσυνειδητότητα στην “πράξη". Μπορεί να είναι όταν πλένουμε τα δόντια μας, όταν περιμένουμε στο φανάρι ή όταν απλώνουμε τα ρούχα. Κάθε δραστηριότητα ρουτίνας μπορεί να γίνει μια άτυπη πρακτική εξάσκηση ενσυνειδητότητας, φέρνοντας πλήρως την προσοχή μας σε αυτή.
Επιστημονικά επιβεβαιωμένα οφέλη της ενσυνειδητότητας
Χάρη στην έρευνα και την προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης η ενσυνειδητότητα δεν είναι πλέον κρυμμένη σε αρχαία κείμενα και μοναστήρια. Σήμερα εξασκείται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, διδάσκεται στα σχολεία, στο χώρο εργασίας και του αθλητισμού, ακόμα και της πολιτικής. Καθώς οι άνθρωποι συνεχίζουν να ανακαλύπτουν μόνοι τους τα οφέλη του να ζεις στο παρόν συνειδητά, το ενδιαφέρον εξακολουθεί να αυξάνεται. Σήμερα και με την εξέλιξη της νευροεπιστήμης και της τεχνολογίας, υπάρχει επίσης μεγάλος αριθμός αξιόπιστων επιστημονικών ερευνών σχετικά με τα οφέλη της ενσυνειδητότητας στη βελτίωση όλων των πτυχών της ζωής μας.
Παρακάτω ακολουθούν μερικά από τα πιο σημαντικά και επιστημονικά επιβεβαιωμένα οφέλη της ενσυνειδητότητας:
Η ενσυνειδητότητα μειώνει την ανησυχία και το άγχος και άλλα έντονα αρνητικά συναισθήματα. Η καλλιέργεια της ενσυνειδητότητας συρρικνώνεται την αμυγδαλή, το κέντρο του εγκεφάλου υπεύθυνο για το συναίσθημα του φόβου και την αυτόματη αντίδραση "πάλη ή φυγή".
Η ενσυνειδητότητα δυναμώνει την πνευματική απόδοση (μνήμη και συγκέντρωση) και βελτιώνει την κριτική και δημιουργική σκέψη.
Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την συναισθηματική ισορροπία και αναπτύσσει την ενσυναίσθηση και την συμπόνια. Επίσης βελτιώνει την επικοινωνία και τις σχέσεις.
Η ενσυνειδητότητα ενδυναμώνει την γνωστική ευελιξία και ψυχική αντοχή.
Η ενσυνειδητότητα μειώνει ψυχαναγκαστικές και εθιστικές συμπεριφορές και έχει επίσης αποδειχθεί ότι λειτουργεί καλύτερα από οποιαδήποτε δίαιτα για την αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους.
Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την γενικότερη υγεία και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η ενσυνειδητότητα αποδεικνύεται επίσης ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και καθοριστικούς παράγοντες ευημερίας στη ζωή (εφόσον οι βασικές ανάγκες επιβίωσης έχουν ικανοποιηθεί).
Εν κατακλείδι, η καλλιέργεια και ενσωμάτωση της ενσυνειδητότητας στη ζωή μας, μπορεί να βοηθήσει να είμαστε πιο υγιείς ψυχικά και σωματικά, να έχουμε καλύτερη πνευματική απόδοση και ίσως στην πορεία, να ανακαλύψετε ότι αυτό που μέχρι σήμερα ψάχναμε εκεί "έξω" - αίσθημα γαλήνης, πληρότητας και ευτυχίας - ήταν τελικά πάντα στη διάθεσή σας και βρισκόταν...μέσα σας.
Να είστε καλά!
Βασίλης Ξυπολιάς, Εκπαιδευτής Mindfulness & MBSR, CFM/UMASS
Είτε επιθυμείτε να φέρετε στη ζωή σας ψυχική ισορροπία και ανθεκτικότητα, είτε να υποστηρίξετε την πνευματική σας απόδοση και προσωπική ανάπτυξη, η Mindfulness 360 προσφέρει ολοκληρωμένα προγράμματα και εξειδικευμένα βιωματικά workshops με σκοπό την εξοικείωση, καλλιέργεια και ενσωμάτωση των δεξιοτήτων της ενσυνειδητότητας σε διαφορετικές πτυχές της ζωής σας.